Burgi Kühnemann - Bibliotheektentoonstelling

Burgi Kühnemann werd in 1935 geboren in Mayen (Eifel, Duitsland) en woont en werkt in Pforzheim (Duitsland) en Pegognaga (Italië). Zij volgde haar opleiding aan de Werkkunstschule in Düsseldorf, in de richting Metallbildnerei und Aktzeichnen (metaalbewerking en modeltekenen). In haar kunst werkt Kühnemann met thema’s die zij analyseert, differentieert en herdefinieert. Slagvaardig en helder ontleedt zij bestaande opvattingen.

Boeken
Sinds 1983 maakt zij boekprojecten als Buch-Akte, naar aanleiding van foto’s uit de Duitse Freikörper-cultuur, Burgis Heine, geïnspireerd op de Duitse schrijver Heinrich Heine, en Deutsch gut?, waarin Nazi-kitsch en het verlangen naar het gutbürgerliche van de doorsnee Duitser worden geparodieerd. Achter de mooie en perfecte wereld loert bij Kühnemann altijd de grauwe, imperfecte werkelijkheid. Haar boeken zijn vermakelijk, boosaardig en soeverein in hun offensief. Sinds de dood van haar ouders in 1996 gebruikt zij ook familieherinneringen en -documenten als onderwerp. Eveneens zijn het dagelijks leven en haar kindertijd – in de periode van 1930 tot 1960 – bronnen van inspiratie.

Gevonden fotografie wordt schilderkunst
Kühnemann gebruikt voor haar werken bestaande foto’s die zij vertaalt naar de schilderkunst. Zonder de afbeelding te manipuleren worden de foto's nageschilderd. Zo bestaat het werk Glück uit negen kleine schilderijtjes die zijn gebaseerd op kiekjes waarin het private mini-universum van de Duitse gewone man is weergegeven: een portret van een schattig schoothondje zoals de schnauzer die in vele huishoudens voorkomt, kameraden op het voetbalveld, de eerste schooldag van twee meisjes gekleed in hun zondagse pakjes, een jonge vrouw met haar verloofde in het uniform van de Wehrmacht, een jonge bakker die ons een reusachtig brood toont waarvoor hij een glimmende bokaal heeft gewonnen. Deze negen afbeeldingen vormen een potpourri van gemoedelijkheid, waarin Kühnemann de negen afbeeldingen voor zich laat spreken.

Duitse auto’s en honden
Voor Mein heilix Blechle: deutsche Fahrzeuge in alfabetischer Reihenfolge – met fiere combinaties van mens en auto – gebruikt Kühnemann het glossy platenboek over iconen uit de St. Demetrius-kathedraal. Deze beschilderde motieven zijn gerangschikt op alfabetische volgorde en staan op een dusdanige manier in interactie met de achtergrond dat ze tot één afbeelding versmelten. Tegenstrijdige waardensystemen komen elkaar in dit werk tegen: de heilige koe versus religie. In deze combinatie spant de Duitse Volkswagen de kroon.

Een groot aantal boeken van Kühnemann wordt bevolkt door honden, variërend van aandoenlijke schoothondjes tot bijtgrage waakhonden. In Mann & Hund worden diverse hondeneigenaren geportretteerd. Met een werkboek voor traditionele borduurpatronen als uitgangspunt, is bij iedere fraai gestileerde letter een historische of mediagenieke man en zijn trouwe gezel afgebeeld. Het thema ‘man en hond’ is een traditioneel Duits thema dat al sinds de jaren dertig bestaat en werd tijdens de nazi-periode vooral gebruikt om het imago van Hitler verder uit te bouwen. Zo werd hij samen met zijn trouwe viervoeter Blondi getoond. ‘De mens en zijn beste vriend’ werd in die tijd tot een hoofdmotief van de nationaal-socialistische propaganda en een metafoor voor bevel en gehoorzaamheid.

Voor de 73-jarige Kühnemann is Hitler geen taboe, maar eerder een fenomeen dat behoort tot de Duitse identiteit c.q. haar identiteit, evenzoveel als Ferien, Freizeit und Urlaub, Essen und Trinken, das Auto en een bord bij het tuinhek met het opschrift Vorsicht Hund. Een Duitse identiteit die wat Kühnemann betreft moet worden ondervraagd op een spottende wijze, maar zonder kwetsend te worden.

Conservatoren
Diana Franssen, Van Abbemuseum
Susanne Padberg, Galerie DRUCK & BUCH

Partners
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met Galerie DRUCK & BUCH, Tübingen (Duitsland).