Herdenking Ilja Kabakov
16 mrt. 2024 from 13:00 to 17:00
Op 27 mei 2023 overleed Ilja Kabakov op 89-jarige leeftijd, omringd door familie. Ruim een maand later opende in het Van Abbemuseum de tentoonstelling Dwarsverbinding: Kabakov Kabinet. Deze tentoonstelling – variërend van wandvullende schilderijen tot kleine boekillustraties – is de laatste waar hij aan werkte, samen met zijn vrouw Emilia Kabakov. Zaterdag 16 maart 2024 organiseert het Van Abbemuseum een herdenkingsevenement. Verschillende sprekers reflecteren op het leven en werk van Ilja Kabakov.
Emilia Kabakov
Ilja Kabakov was een van de belangrijkste Moskouse conceptualisten. Sinds 1988 werkte hij samen met zijn vrouw Emilia (1945). Sindsdien beschouwden ze al hun werk als een gezamenlijke artistieke uiting. Beiden zijn geboren in Dnipro in Oekraïne, voorheen Dnepropetrovsk in de Sovjet-Unie. Over de samenwerking met haar man vertelde Emilia het volgende: “Ilja zei altijd: ‘wij zijn één persoon.’ Ook al reisde hij sinds 2014 niet meer, hij was er op afstand altijd bij als ik voor tentoonstellingen op pad was. Zijn dood veranderde onze laatste gezamenlijke tentoonstelling niet, maar wel mijn gemoedstoestand bij het inrichten ervan.” Emilia zal aanwezig zijn bij het herdenkingsevenement.
Censuur en commentaar
Veel van Ilja’s oudere vrije werk is een melancholisch en humoristisch commentaar op het mislukken van de Sovjet idealen. Zo spelen takenlijstjes in veel van zijn tekeningen, prenten en schilderijen een rol: wie moet de vuilnisbak buiten zetten; wie zorgt er voor het avondeten? Deze lijstjes moesten het leven in de kommoenalka, het gemeenschappelijke appartement, organiseren. Vaak probeerden bewoners onder deze taken uit te komen; in de praktijk bleek de gezamenlijke ruimte niet van iedereen, maar juist van niemand te zijn.
Veel van zijn kinderboekillustraties maakte Ilja Kabakov onder toezicht van de staat. Een censor beoordeelde of zijn tekeningen wel voldeden aan de richtlijnen van de Communistische Partij. Later, in zijn vrije werk, verwerkte hij verborgen boodschappen in zijn kindertekeningen en uitte zo kritiek op de heersende censuur. Zo zit achter een kleurboektekening met vrolijke koetjes en konijntjes een tekst verstopt. Vertaald staat er: “fuck you!”
Hechte band
Het begin van de band tussen het Van Abbemuseum en de Kabakovs dateert van 2012. Toen organiseerde het koppel samen met het museum de tentoonstelling Lissitzky – Kabakov: Utopie en Werkelijkheid. Als gastcuratoren stelden de Kabakovs een expositie samen met eigen werk en dat van El Lissitzky (1890 - 1941). Het was de eerste keer dat de oeuvres van deze gerenommeerde Sovjet kunstenaars uit de 20e eeuw samen werden gepresenteerd. Het Van Abbemuseum bezit inmiddels een grote verzameling werken van de Kabakovs. In 2021 vulde het museum die collectie aan met 86 grafische werken.
Herdenking
Tijdens het herdenkingsevenement op zaterdag 16 maart 2024 reflecteren diverse sprekers op de inhoud, geschiedenis en toekomst van Ilja Kabakovs werk:
Volledige programma
13:45 Meld je aan bij de kassa en inloop in auditorium
14:00 Welkomstwoord door Charles Esche, directeur Van Abbemuseum
14:15 Dr. Dmitri Ozerkov, kunsthistoricus en curator
14:45 Prof. Dr. Christa-Maria Lerm Hayes (Universiteit van Amsterdam)
15:15 Bart de Baere (directeur M HKA, Antwerpen)
15:35 Panel met Robbie Schweiger, Katerina Sidorova (onderzoekers Stedelijk Museum, Amsterdam), Alexandra Kharitonova (freelance curator en kunsthistoricus) en Willem Jan Renders (freelance curator en onderzoeker) geleid door Steven ten Thije (hoofd collecties, Van Abbemuseum)
16:30 Afsluitende borrel in Karel 1 Museumcafé
18:00 Einde dag
De herdenking wordt gefilmd en kan op aanvraag worden gedeeld.
Dwarsverbinding: Kabakov Kabinet
Deze herdenkingsbijeenkomst maakt deel uit van de tentoonstelling Dwarsverbinding: Kabakov Kabinet, de laatste tentoonstelling waaraan Ilja Kabakov werkte. Kinderboekillustraties, grafische prints, wandvullende schilderijen, installaties en internationale projecten: deze compacte expositie laat zien dat de artistieke verbeelding van Ilja en Emilia Kabakov geen grenzen kent. De tentoonstelling, nog tot en met zondag 24 maart 2024 te zien, laat bezoekers kennismaken met de rijke belevingswereld van het kunstenaarskoppel. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogue raisonné van het grafische werk van Ilja en Emilia Kabakov die te koop is in de museumshop van het Van Abbemuseum of online.