Atopies (N.N.)
Beschrijving
'Atopies (N.N.)' van de Belgische kunstenaar Jan Vercruysse bestaat uit drie panelen en een schoorsteenmantel, gemaakt van multiplex en beplakt met mahoniefineer. Deze vier onderdelen worden naast elkaar aan de muur bevestigd. Hun onderkanten hangen op één lijn, ongeveer 40 cm boven de vloer. Het middelste paneel is smaller dan de buitenste twee. Het is ongeveer even breed als de ruimte tussen de onderdelen.
In de jaren '80 ontstaat er onder kunstenaars een tendens zich te bezinnen op de positie en de betekenis van kunst. Ze keren zich af van een (kunst)markt die gericht is op vluchtige consumptie en doen een onderzoek naar de mogelijkheid van het kunstwerk als betekenisgenererend object. Dit leidt in veel gevallen tot werken die hun betekenis niet direct prijsgeven. Ze gaan over stilte, leegte en afwezigheid. Vercruysse zegt in dit verband: "Kunst die alles onmiddellijk en ongereflecteerd toont of een boodschap uitdraagt, is niet meer dan een duur soort krant. Er moet toch binnen onze cultuur de mogelijkheid blijven voor stilte en afstand. Wat mij betreft is dat de plaats van de kunst." Hij presenteert objecten die gewoonlijk slechts een kader voor een beeld zijn, zoals lege lijsten, sokkels en panelen. Door deze 'lege' voorwerpen te tonen, stelt hij juist de vraag naar betekenis en interpretatie aan de orde.
Tussen 1985 en 1987 maakt Vercruysse een serie werken met de titel 'Atopies'. Dit betekent letterlijk 'niet-plaatsen'. De 'Atopies' bestaan uit objecten als lijsten, spiegels, panelen en schoorsteenmantels. Enerzijds ogen ze strak en koel, anderzijds zijn het 'huiselijke' voorwerpen, met name de schoorsteenmantel, een symbool voor haard en huis. Gewoonlijk worden dit soort voorwerpen door de eigenaar van persoonlijke bezittingen voorzien, zoals foto's en souvenirs. Vercruysse presenteert ze sec. Hij ontdoet de schoorsteenmantel van zijn functie door deze net als de panelen aan de wand te hangen. De toeschouwer kijkt naar iets vertrouwds, maar de leegte daarvan werkt vervreemdend. Deze leegte biedt echter ruimte voor persoonlijke invulling.