Zelfportret met wintertakken

Beschrijving

Op dit schilderij beeldt Charley Toorop haar eigen gezicht frontaal af. Het vult vrijwel het hele doek. Aan weerszijden ervan schildert zij een patroon van witte en zwarte strepen dat, in combinatie met de titel van het werk, de associatie met kale, besneeuwde takken oproept. Het werkt meer als abstracte, vlakke achtergrond dan als naturalistische, ruimtelijke omgeving. De verschillende onderdelen van het gezicht worden met scherpe contouren aangegeven. Iedere lijn en rimpel is duidelijk zichtbaar. Licht- en schaduwpartijen staan in sterk contrast met elkaar. Het is alsof de geportretteerde door een sterke lichtbron beschenen wordt. Haar blik is indringend; ze kijkt de beschouwer (en dus ook zichzelf terwijl ze het portret schildert) onderzoekend aan. Het haar vormt de overgang tussen gezicht en achtergrond; niet alleen door de plaats die het heeft, maar ook door de manier waarop Toorop het schildert.

In Charley Toorops schilderijen - vooral haar portretten - wordt het hoofdmotief vaak frontaal en vlakvullend in beeld gebracht. Het geeft de voorstelling iets onontkoombaars. Toorop is geïnteresseerd in het wezen van de door haar geportretteerden. Ze schildert bij voorkeur mensen waar een kracht vanuit gaat; die een eigenzinnig leven leiden (zoals Toorop zelf). Ze doet dit op een objectiverende manier: ze geeft op zakelijke wijze weer wat haar oog ziet. In dit opzicht sluit haar werk aan bij de Neue Sachlichkeit in Duitsland. In deze richting in de kunst streeft men naar objectiviteit; iedere vorm van idealisme of sentiment wordt vermeden.

In Nederland is er een groep kunstenaars, waaronder Carel Willink en Pyke Koch, die qua schilderstijl verwantschap hebben met de Neue Sachlichkeit. Hun werk heeft echter een vreemdere sfeer. Daarom wordt het aangeduid met de term magisch realisme. Toorop wordt wel met hen in verband gebracht. Ze schildert echter minder verfijnd. Haar werk is expressiever. De kracht ervan ligt niet in het vervreemdende zoals bij Willink, maar juist in het rauwe en ongekunstelde. Wat dat betreft vertoont haar werk overeenkomst met expressionistische schilders als Chabot. Hoewel haar schilderstijl afstandelijk is, heeft zij een sterke sociale betrokkenheid bij de mensen die zij schildert. Bevriende kunstenaars, schrijvers en kunstkenners worden door haar (soms in groepsverband) geportretteerd. Ook haar familieleden, waaronder haar vader Jan Toorop en haar zoon Edgar Fernhout, keren diverse malen terug als onderwerp voor een schilderij.

Bevat deze pagina onnauwkeurige informatie of taal die verbeterd of gewijzigd moet worden? We horen graag van je.